Ceza Hukuku, Türk Ceza Kanununda ve diğer kanunlarda suç olarak düzenlenmiş eylemler ile bu eylemlerin soruşturulması ve kovuşturulması aşamalarını içeren geniş bir hukuk alanıdır. Kanunda suç olarak düzenlenmiş bir eylemin gerçekleştirilmesi ile ceza hukuku devreye girer ve bu eylemin soruşturulması, ardından kovuşturulması aşamaları gerçekleşir. Ceza Hukuku, devletin güvenliği sağlama yükümlülüğü gereği bir kamu alanı olup belirli ilkelere bağlı olarak uygulanır. Bu şekilde ceza hukukunun keyfi olarak uygulanmasının önüne geçilir. Ceza Hukuku, geniş ve belirli ilkelere bağlı bir alan olduğundan ceza hukuku alanında profesyonel ekibimizden destek alabilirsiniz.
Ceza Hukukunun Temel İlkeleri
- Kanunilik İlkesi: Kanunilik ilkesi, hukuka aykırı eylemlerin suç olarak nitelendirilmesinin ve bu eylemlere uygulanacak yaptırımların kanunlar ile belirlenmesidir. Bu ilkeye göre kanunda düzenlenmemiş bir eylem suç teşkil etmez ve kanunda suç olarak düzenlenmiş bir eylemin yaptırımı ancak kanunda gösterilen şekilde uygulanabilir. Kanunilik ilkesi Anayasamız ile güvence altına alınmış ve Türk Ceza Kanununda da düzenlenmiştir. Anayasanın 38. Maddesi, "Kimse, işlendiği zaman yürürlükte bulunan kanunun suç saymadığı bir fiilden dolayı cezalandırılamaz; kimseye suçu işlediği zaman kanunda o suç için konulmuş olan cezadan daha ağır bir ceza verilemez." şeklinde; Türk Ceza Kanununun 2. maddesi, "Kanunun açıkça suç saymadığı bir fiil için kimseye ceza verilemez ve güvenlik tedbiri uygulanamaz. Kanunda yazılı cezalardan ve güvenlik tedbirlerinden başka bir ceza ve güvenlik tedbirine hükmolunamaz." şeklinde düzenlenmiştir. Kanunilik ilkesinin sonuçları belirlilik, kıyas yasağı, idarenin düzenleyici işlemleri ile suç ve ceza koyması yasağı, geçmişe yürüme yasağıdır.
- Cezaların Şahsiliği İlkesi: Bu ilkeye göre kimse bir başkasının eylemlerinden sorumlu tutulamaz ve cezalandırılamaz. Yaptırım, ancak suçu işleyen kişiye uygulanabilir. Türk Ceza Kanununun 20. maddesi, "Ceza sorumluluğu şahsidir. Kimse başkasının fiilinden dolayı sorumlu tutulamaz." hükmüne amirdir.
- Kusursuz Ceza Olmaz İlkesi: Kanunda suç olarak düzenlenen eylemlerin oluşmasında kusurun olması gerekmektedir. Kişiler, kusuru olmaksızın gerçekleşen eylemleri nedeniyle cezalandırılamazlar. Kusur, kast ve taksir biçiminde gerçekleşir ve fail, eyleminden kusuru oranında sorumlu tutulur.
- Hukuk Devleti İlkesi: Türkiye Cumhuriyeti bir hukuk devletidir. Bu ilke gereği ceza hukuku uygulamaları eşit ve orantıl olmalı, yargı makamları erişilebilir ve etkili olmalıdır. Hukuk devleti ilkesi gereği suçlara uygulanacak yaptırımların insan onuru ile bağdaşır nitelikte olması gerekir.
- Hümanizm İlkesi: Bu ilke suç işleyerek cezalandırılan kişilerin yeniden topluma kazandırılmasını amaçlamaktadır. Suç işlediği kesinleşen ve toplumda "suçlu" gözüyle bakılan kişilerin yeniden iş hayatına ve sosyal ortama uyum sağlaması için yürütülen çalışmalar bu ilke sonucu oluşmuştur.